- familiaris
- fămĭlĭāris, e ( abl. sing. regularly familiari; familiare, Varr. and P. Rutil. ap. Charis. p. 105 P.), adj. [familia].I.Of or belonging to servants (rare; only as subst. ): fămĭlĭāris, is, m., a servant:II.
majores nostri servos (quod etiam in mimis adhuc durat) familiares appellaverunt,
Sen. Ep. 47 med.:hujus familiae familiarem,
Plaut. Am. 1, 1, 203; id. Ep. 1, 1, 2.—Of or belonging to a house, household, or family; household, domestic, family, private (freq. and class.):B.fundus,
Plaut. As. 5, 2, 24; cf.focus,
Col. 11, 1, 19:filius,
Plaut. Capt. 2, 2, 23:negotiis familiaribus impediti,
Auct. Her. 1, 1, 1; cf.:res domesticae ac familiares,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; so,res,
the household, family affairs, property, Plaut. Stich. 1, 2, 88; Caes. B. G. 1, 18, 4; Quint. 12, 1, 6; 12, 7, 9:ab domo ab re familiari, diutius abesse,
Liv. 5, 4, 6 al.; cf.copiae,
Liv. 2, 16, 7:pecuniae,
Tac. A. 4, 15:rationes,
id. ib. 6, 16:curae,
id. ib. 11, 7:referam nunc interiorem ac familiarem ejus vitam,
Suet. Aug. 61:vita,
Plaut. Pers. 1, 3, 46:quis umquam in luctu domestico, quis in funere familiari cenavit cum toga pulla?
Cic. Vatin. 13, 31: parricidium, i. e. committed on a member of the same family, Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:maeror,
a family grief, Plaut. Cist. 4, 2, 60:Lar,
Cic. Quint. 27, 85; id. Verr. 2, 3, 11, § 27; id. Rep. 5, 5 Mos. N. cr., v. Lar; cf.:numen Minerva,
Quint. 10, 1, 91.—Transf.1.Familiar, intimate, friendly, and (more freq.) subst., a familiar acquaintance, friend (syn.: amicus, familiaris, intimus, necessarius).(α).With substt.:(β).videmus Papum Aemilium C. Luscino familiarem fuisse, etc.,
Cic. Lael. 11, 39:biduo factus est mihi familiaris,
id. Fam. 3, 1, 2; id. Phil. 2, 32, 78; id. Rep. 2, 20; cf. id. Fam. 7, 8, 1:amici,
Plin. Ep. 9, 34, 1; 9, 37, 1:sermones,
Cic. Off. 2, 11, 39; id. Fam. 15, 15, 1; id. Att. 1, 9, 1; cf.epistolae,
Quint. 1, 1, 29:minus familiari vultu respexisse,
friendly, Suet. Caes. 78:voltus ille,
Cic. Att. 1, 11, 1:colloquium,
Liv. 25, 18, 5:jam inde a puero in omnia familiaria jura assuetus,
the rights of intimacy, id. 24, 5, 9:voluntas,
Sen. Ben. 6, 16, 1; cf.:vox auribus meis familiaris,
Petr. 100:familiaribus magis ei aetati exemplis,
Quint. 5, 10, 96:exempla,
id. 7, 2, 17; 9, 4, 44:verba regionibus quibusdam magis familiaria,
id. 8, 2, 13:litterae,
Suet. Tib. 62.— Comp.:qui familiarior nobis propter scriptorum multitudinem est,
Cic. de Or. 3, 19, 71:aditus in domum,
Liv. 24, 5, 7:frater ei (with carior),
Nep. Att. 16, 2:quo boves familiariores bubulco fiant,
Col. 6, 2, 6:color argenti militaribus signis,
Plin. 33, 3, 19, § 58. — Sup.:homo amantissimus familiarissimus, conjunctissimus officiis,
Cic. Sull. 20, 57; cf. id. Att. 16, 16, F. 17:luna terris familiarissimum sidus,
Plin. 2, 9, 6, § 41; 16, 18, 30, § 75; 16, 31, 57, § 131.—Absol.:2.est ex meis domesticis atque intimis familiaribus,
Cic. Fam. 3, 1, 3:familiaris meus,
id. Lael. 24, 89:per C. Valerium Procillum familiarem suum cum eo colloquitur,
Caes. B. G. 1, 19, 3:Caelii,
Cic. Cael. 25, 61:pauci familiares,
id. Lael. 1, 2.— Sup.:quod M. Aemulius unus est ex meis familiarissimis atque intimis maxime necessarius,
Cic. Fam. 13, 27, 2; cf.:intimus, proximus, familiarissimus quisque,
id. Q. Fr. 1, 4, 1:familiarissimus meus,
id. Fam. 13, 13, 1:familiarissimi ejus,
id. Rep. 1, 9.—Of or belonging to one's self, to one's own people or country (cf. domesticus); only in the lang. of the haruspices, of those parts of the animal which related to the party that sacrificed (opp. hostilis):3.(haruspices) fissum familiare et vitale tractant,
Cic. Div. 2, 13, 32; cf.:Decio caput jecinoris a familiari parte caesum haruspex dicitur ostendisse,
Liv. 8, 9, 1; cf.:mater procurans familiare ostentum,
Liv. 26, 6, 14.—Familiar, customary, habitual:4.mihi familiare est omnes cogitationes meas tecum communicare,
Plin. Ep. 4, 24, 7; 2, 5, 10:familiare est hominibus omnia sibi ignoscere,
Vell. 2, 30, 3:fuisse statuariam artem familiarem Italiae quoque indicant,
Plin. 34, 7, 16, § 33; 35, 7, 31, § 49.—Fitting, appropriate, adapted:* 1.quae peregrina... transferuntur, minus sunt familiaria nostro solo quam vernacula,
Col. 3, 4, 1:familiarissimum hoc platanis,
Plin. 16, 31, 57, § 131:hipposelinum sabulosis familiarissimum,
id. 19, 8, 48, § 163.—Hence, fămĭlĭārĭter, adv.By families:2.agros in montibus Romani acceperunt familiariter,
Front. de Colon. p. 119 Goes.—Familiarly, intimately, on friendly terms (freq. and class.):hominem ignotum compellare familiariter,
Plaut. Men. 2, 3, 23; cf.:nimium familiariter Me attrectas,
id. Rud. 2, 4, 6; id. Ep. 1, 1, 2:nihil turpius quam cum eo bellum gerere, quicum familiariter vixeris,
Cic. Lael. 21, 77:familiariter amicus,
Quint. 1, 2, 15:amatum a me,
id. 10, 3, 12:dilectus,
Plin. Ep. 9, 19, 5 et saep.:loqui,
Cic. Div. in Caecil. 12, 37:scribere,
id. Att. 9, 4, 1: nosse causas, i. e. to be familiarly or intimately, accurately acquainted with, Quint. 6, 4, 8; 5, 7, 7:quod ex longinquo petitur, parum familiariter nostro solo venit,
i. e. suitable, adapted, Col. Arb. 1, 3.— Comp.:licentius, liberius, familiarius cum domina vivere,
Cic. Cael. 23, 57:factum,
id. de Or. 2, 3, 14; Quint. 2, 7, 3.— Sup.:cum Verre familiarissime et amicissime vivere,
Cic. Div. in Caecil. 9, 29; Nep. Ages. 1, 1.
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.